De tramlijn doorkruist verschillende gemeenten ten oosten van Brussel en heeft haar eindhalte in Vlaanderen. Ze overleefde een oorlog en evolueerde mee met de tijd, net zoals de Brusselse hoofdstad. Tramlijn 39, bekend en gewaardeerd door de Brusselaars en reizigers van de MIVB, viert dit jaar haar 100ᵉ verjaardag. De ideale gelegenheid om jou mee te nemen door de geschiedenis van deze historische lijn.

Herstel na de oorlog

In het begin van de jaren 1920 herstelt Brussel, net als de rest van België, nog van de Eerste Wereldoorlog die eindigde in 1918. Ook het openbaar vervoer heeft het op dat moment nog moeilijk. Pas in 1923 komt er uiteindelijk een lichte toename van het verkeer en de introductie van nieuwe voertuigen. Beetje bij beetje beginnen de verschillende lijnen terug normaal te functioneren. Tegelijkertijd vindt een reorganisatie plaats bij de Brusselse openbaarvervoermaatschappij.

Een meer wetenschappelijke aanpak zorgt voor een meer gestructureerde planning, betere organisatie van het net en duidelijkere dienstregelingen. Dat vergemakkelijkt het werk van het personeel en biedt aanzienlijke voordelen voor de reizigers. Zo wordt het mogelijk om het Brusselse tramnet verder uit te breiden en nieuwe lijnen in gebruik te nemen.

1925: de geboorte van lijn 39

Lijn 39 ziet het licht op 1 januari 1925. Het doel van deze lijn is om het Dumonplein in de gemeente Sint-Pieters-Woluwe te verbinden met de Treurenberg, een kleine heuvel in de stad Brussel en een verkeersader die vanaf het Sint-Goedeleplein naar de Koningsstraat loopt. Lijn 39 ondergaat tijdens haar 100-jarig bestaan enkele grote veranderingen.

1947: verlenging tot Bockstael

Twee jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog likt Brussel opnieuw de wonden van een donkere periode. Het net past zich daarop aan en evolueert mee. Vanaf 2 september 1947 verandert het traject van lijn 39: het eindpunt Treurenberg wordt verlaten en krijgt in plaats daarvan een verlenging naar het Emile Bockstaelplein in Laken, via het Madouplein, het Rogierplein, het IJzerplein, de Havenlaan en de Marie-Christinestraat. De lengte van de lijn neemt toe, net als het aantal passagiers.

Hervorming in de jaren ’60

In juni 1963 schaft de MIVB tram 31 af. Die verbond Beurs (met een halte in de Kiekenmarktstraat) met Bosvoorde. De MIVB leidt daarop tram 39 om vanaf het Jubelpark om deze reisweg te hervatten via de Wetstraat en de Koloniënstraat, waar het huidige hoofdkantoor van de MIVB is gevestigd.

Maar de grootste verandering op het Brusselse tramnet komt er eind 1969, wanneer de allereerste premetrotunnel wordt geopend tussen Schuman en De Brouckère. Vanaf 20 december maken de trams 23, 39 en 44 gebruik van deze nieuwe tunnel. Ze laten de halte aan Beurs links liggen en rijden door tot de nieuwe halte aan het einde van de premetrotunnel op het Sint-Katelijneplein.

Midden in een periode waarbij er ook steeds meer buslijnen openen en met de komst van de Brusselse metro enkele jaren later, overleeft lijn 39, net als veel andere tramlijnen, ondanks de grote veranderingen op vlak van mobiliteit.

1976: de Brusselse metro ontvangt zijn eerste reizigers

De komst van de metro zorgt voor een revolutie op het net en de gewoonten van de MIVB-reizigers in Brussel. Op 20 september 1976 wordt de eerste metrolijn in gebruik genomen, die gebruik maakt van de premetrotunnel die werd omgebouwd voor metrogebruik.

Als gevolg wordt lijn 39 (net als lijn 44) omgeleid naar het nieuwe metrostation Montgomery, dat vandaag nog steeds in gebruik is, om de laatste aanpassingswerken te kunnen uitvoeren. De herstructurering van het tram- en busnetwerk zit er op dat moment op. Het traject van lijn 39 blijft officieel Montgomery – Stokkel.

Verlenging tot Ban-Eik

Op 1ᵉʳ september 1988 krijgt lijn 39 nog een laatste grote wijziging, met de verlenging van Stokkel naar Ban-Eik. Sindsdien wijzigde de reisweg niet meer. Lijn 39 volgt het traject van een oude spoorlijn, de 160, die het station Brussel-Luxemburg met Tervuren verbindt. Overblijfselen van de perrons zijn te zien aan de halte Louis Marcelis. Aan de halte De Burbure kunnen reizigers het oude station Wezembeek-Stokkel zien, dat langs één van de sporen loopt.

Rol stelplaats Woluwe voor lijn 39

De stelplaats Woluwe is onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van de tram 39. De stelplaats staat tijdens haar hele bestaan in voor het materieel en personeel van de lijn. Alle verschillende soorten voertuigen die sinds de oprichting van de lijn dienst hebben gedaan, zijn hier nog steeds te zien. Ze staan in het Trammuseum, dat zich in een deel van de stelplaats bevindt.

Toekomst van lijn 39

Op lijn 39 rijden momenteel oudere PCC-trams. Hoewel deze trams al iets ouder zijn, zijn ze nog steeds onmisbaar voor het vervoer van onze reizigers op deze lijn. Modernere trams met een lage vloer (zoals de T3000) kunnen namelijk geen gebruik maken van het station Montgomery. Als ze ooit op deze lijn willen rijden moeten er eerst aanpassingswerken aan de tunnels van het station Montgomery worden uitgevoerd.

(Her)ontdek zelf het unieke traject van lijn 39… in de sneeuw!

We willen het team van de stelplaats in Woluwe, dat deze video mogelijk heeft gemaakt, bedanken. Speciale dank aan de heer Michel Reps voor zijn passie voor het openbaar vervoer en voor de foto’s die in dit artikel zijn gebruikt.