De bovenleidingen maken deel uit van het Brusselse landschap. Als je er niet op let, kijk je er gewoon naast. Zonder zou de tram niet kunnen rijden. Om de bovenleiding ten allen tijde in topconditie te houden, ook bij heel warm of heel koud weer, installeren we speciale “spanners” die de leidingen strak houden. Zo vermijden we onderbrekingen en tijdverlies voor de reizigers.
Brussel is overspannen met meer dan 300km bovenleidingen. Door deze leidingen loopt maar liefst 700 volt: dit is de elektriciteit die er via de stroomafnemers (ook “pantografen” genoemd) voor zorgt dat onze trams kunnen rijden.
De veiligheidsvoorschriften bij het uitvoeren van de installatie en het onderhoud van deze leidingen zijn niet min, en het duurt enkele jaren tot je de stiel helemaal onder de knie hebt. Van Patrick kunnen we intussen wel zeggen dat hij de kneepjes van het vak kent: 37 jaar geleden begon hij als chauffeur te werken op de dienst “Bovenleidingen” en nu is hij er de verantwoordelijke voor de onderhoudswerken. Aan zijn bureau in de De Bonnestraat, aan het Weststation, vertelt hij ons meer over deze onmisbare kabels.
De dienst “Bovenleidingen” beschikt over 6 vrachtwagens met een geïsoleerd platform en 2 “giraffen”, vrachtwagens met een platform dat tot 28 meter hoog kan. Hier heb je maar beter geen last van hoogtevrees!
Het werk bestaat voor 70% uit onderhoud en voor 30% uit de installatie van nieuwe bovenleidingen, zoals bijvoorbeeld op de werven van lijn 9. en lijn 8 (vroegere lijn 94). De werknemers werken in een 3-ploegenstelsel zodat er 24u/24 een ploeg beschikbaar is. Op sommige plaatsen is het bovendien niet mogelijk om overdag het onderhoud uit te voeren door het té drukke verkeer. Alles samen zorgt dat ervoor dat elke bovenleiding in Brussel om de drie maanden een onderhoud krijgt.
Het team van Patrick moet ook tussenkomen bij ongevallen, wanneer bijvoorbeeld een vrachtwagen ergens een bovenleiding afgerukt heeft.
De zomer, een kritieke periode voor de bovenleidingen
Wij hebben jullie al verteld over de moeilijkheden die er in de herfst en in de winter zijn voor de tram. Als het warm weer is, steekt een ander fenomeen de kop op. Door de hoge temperaturen zet het koper in de bovenleiding uit, worden de kabels langer en gaan ze doorhangen. Hierdoor ontstaat het risico dat de stroomafnemer van de tram vast komt te zitten, hij geen stroom meer krijgt en dus niet verder kan. Dat is dus wat we bedoelen als we het hebben over “defecte stroomafnemer“. In het slechtse geval kan de pantograaf zelfs de bovenleiding afrukken!
Om dit verschijnsel tegen te gaan, rukken onze ploegen uit om de bovenleidingen preventief aan te spannen. In de toekomst zal dat niet meer nodig zijn: op nieuwe lijnen installeren we speciale “spanners” die de bovenleiding automatisch en ten allen tijde strak houden, ook bij grote temperatuursschommelingen.
De komende jaren plaatsen we de spanners over ons hele net. Zo sparen we heel wat tijd uit en kunnen we de bovenleidingen nog beter onderhouden! Nog belangrijker: we vermijden onderbrekingen en dus tijdverlies voor onze reizigers.