Net als alle grote Europese steden heeft ook Brussel een populatie daklozen, verslaafden en andere hulpbehoevenden die zich in de marge van de samenleving bevinden. Hoewel vaak onzichtbaar, krijgt deze groep soms wel een gezicht in de metro. Bij de MIVB benaderen we deze problematiek door vooral samen te werken met gespecialiseerde organisaties. Die zoeken een oplossing op lange termijn.

Daklozen: wat doet de MIVB?

Laat ons duidelijk zijn: onze belangrijkste opdracht is onze reizigers in veilige en zo comfortabel mogelijke omstandigheden te vervoeren. Dat is de voornaamste taak van onze bestuurders, veiligheidsagenten en stationsmedewerkers.

We zijn ons uiteraard bewust van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Daarom zetten onze medewerkers zich ook elke dag solidair in voor een aangename sfeer in het openbaar vervoer en onze stations. Eén van de manieren om dat te doen is inzetten op projecten en partnerships voor mensen in moeilijkheden en zwakkeren die zich in onze installaties bevinden.

Het mag duidelijk zijn dat onze medewerkers geen specialisten zijn in de problematiek van daklozen, verslaafden of hulpbehoevenden, ook al krijgen ze er mee te maken. Daarom kiezen we voor een samenwerking met gespecialiseerde organisaties, waar we de hulpbehoevenden naar kunnen doorverwijzen. Zij hebben medewerkers met de juiste competenties, contacten en infrastructuur. Wie dakloos is, kan daar trouwens altijd terecht.

Doordat het MIVB-personeel vaak als eerste contact fungeert, vergemakkelijken we zo voor een stuk het werk van onze partners. Zij moeten dan weer zorgen voor een psychologische, medische en sociale begeleiding van deze personen. Ze verwijzen ze op hun beurt door naar specifiek onthaal, opvang en aangepaste zorgen.

Onmisbare partners

Bij de MIVB hebben we een ploeg Prevention & Social Cohesion die voortdurend contact houdt met onze verschillende partners, die elk in specifiek thema gespecialiseerd zijn. We geven hier een overzicht:

• Straatverplegers heeft als doel de meest zwakken op vlak van gezondheid te begeleiden, met als doel ze te reïntegreren door voor stabiele huisvesting te zorgen.
• De (New) Samusocial biedt gratis dringende hulp (onderdak, mobiele zorgteams, medische hulp en psychosociale begeleiding) voor daklozen in het Brussels gewest.
• Dokters van de Wereld geeft medische hulp aan kwetsbare groepen in België en de rest van de wereld.
• De vzw DIOGENES doet straatwerk op vlak van daklozen (en meerbepaald op het MIVB-net via het project "Metro-Verbindingen"), met als doel een brug te slaan tussen de straat en de rest van de maatschappij. 
• Croix Rouge de Belgique dat menselijk lijden en humanitaire crisissen bestrijdt.
• DUNE, een vzw gespecialiseerd in begeleiding en vermindering van risico's voor verslaafden.
• Transit, een vzw en niet-medisch opvangcentrum voor meerderjarige drugsverslaafden.
• En nog heel wat anderen...

Al deze organisaties zijn actief op het MIVB-net en in de openbare ruimte. Ze gaan elke dag aan de slag met een kwetsbaar publiek en werken op de lange termijn. 

Onze cel Prevention & Social Cohesion: sensibilisering en preventie bij de MIVB

Onze cel maakt een erezaak van haar meervoudige aanpak. Die is zowel gebaseerd op veiligheid als preventie. Die aanpak moet een kwalitatieve dienstverlening garanderen voor onze klanten, het welzijn van onze medewerkers en de veiligheid op het net.

Onze cel P&SC heeft vele projecten en partnerships om te beantwoorden aan de sociale problemen die op ons net terug te vinden zijn. Haar acties mikken op verschillende doelpublieken: jongeren, vrouwen, daklozen, etc.

Dit vertaalt zich meerbepaald in:

• schoolcampagnes voor basis- en middelbare school
• sensibiliseringscampagnes tegen seksuele intimidatie tegen vrouwen
• verfraaiingsprojecten voor stations
• socio-professionele integratie
• opleidingen
• etc

De opdrachten rond inclusie en sociale cohesie maken deel uit van de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de MIVB. Ze bevinden zich op het kruispunt van acties van verenigingen, het sociaal en institutioneel kader en het operationeel functioneren van de MIVB.

Concreet

De cel Prevention & Social Cohesion bespreekt alle problematische situaties. "We hebben heel veel aandacht voor de daklozen en andere hulpbehoevenden op ons net", legt Claire Masson, verantwoordelijke van de cel, uit. "We overleggen veel en werken samen met onze partners op vlak van daklozen en verslaafden zodat we die mensen op ons net kunnen helpen."

"Maar dat is niet alles! Het werk van onze medewerkers op het terrein is zeer belangrijk. Zij zijn onze ogen en oren en melden de problematische situaties op ons net. We overleggen dan met de organisaties hoe we voor een oplossing kunnen zorgen. De informatie die we krijgen van onze medewerkers is superbelangrijk voor ons werk en dat van onze partners." 

Ook de reizigers melden ons wat ze zien. Zij verwachten een snelle reactie van de MIVB.

"Helaas is de problematiek van daklozen en verslaafden er één waar de begeleiding niet evident is en slechts op lange termijn effect heeft. En dat is precies de moeilijkheid van ons werk, maar ook die van onze sociale partners."

Wat trouwens zeker niet heeft geholpen is de coronacrisis. "De opvangcentra staan momenteel onder druk: voor de coronacrisis konden we de mensen die we op ons net vonden, doorverwijzen naar verschillende centra. Nu is dat moeilijker. De economische crisis die er mogelijk aankomt zal de situatie mogelijk nog verergeren."

Koudegolf

Bij een echte koudegolf, zoals dit jaar, laten we het uitzonderlijk toe dat daklozen in onze stations blijven om zich op te warmen. We hebben echter intern niet de juiste middelen, omkadering en competenties om deze mensen de juiste begeleiding te geven. Daarom verwijzen we zoveel mogelijk door naar onze gespecialiseerde partners, in overleg met het platform Brussel Help.

Verschillende acties

Eén van de projecten die de MIVB al jaren ondersteunt is Operatie Thermos. Tijdens de winter, tussen 1 november en 30 april, biedt die elke avond gratis warme maaltijden vanaf 20 uur. Het MIVB-personeel neemt jaarlijks een twintigtal dagen voor haar rekening. Het gaat elke avond in totaal om niet minder dan 150 maaltijden die hun weg vinden naar minderbedeelden.

Om iedereen goed te kunnen informeren heeft de MIVB overigens, in samenwerking met de vzw DUNE, ook de applicatie "Le Bon Plan" geïnstalleerd op de interactieve zuilen in onze stations. Dat is een echte sociale « bijbel » die een overzicht geeft van alle mogelijke hulp aan personen.

Preventie, dialoog en doorzettingsvermogen

De MIVB werkt dus dagelijks hand in hand met verschillende organisaties. Die verwijzen daklozen, verslaafden en andere hulpbehoevenden op ons net door. Ze laten ze ook goed begeleiden door specialisten. Iets wat verre van makkelijk is en vooral veel tijd, doorzettingsvermogen, dialoog en begeleiding vraagt.

Het is daarbij van cruciaal belang om een brug te slaan, niet alleen tussen de MIVB en de organisaties, maar ook de overheden. De huidige crisis zet de noodzaak voor de MIVB om te investeren in maatschappelijke projecten nog meer in de verf.

"Onze rol is meer dan ooit voor een dialoog te zorgen tussen de MIVB, onze partners en daklozen in onze stations. Zo kunnen we hen helpen, maar tegelijk ook het werk van onze medewerkers verbeteren en dus ook de dienstverlening aan onze reizigers", besluit Claire Masson.