Wat doe je als iemand je lastigvalt op bus, metro of tram? Wat als je getuige bent van (seksuele) intimidatie? Reageer je of zeg je beter niets? In deze blogpost krijgt je concrete tips hoe hier mee om te gaan als slachtoffer of omstaander.
Wat doe je wanneer je ziet dat iemand lastiggevallen wordt?
Wat kan je best doen als omstaander of getuige van intimidatie op het openbaar vervoer of ergens anders? Daarvoor volgden we zelf “Stand Up”, het opleidingsprogramma van L’Oréal Paris, de ngo Hollaback! en de vzw Blijf van mijn Lijf. Hun methode is die van de 5 D’s, een door deskundigen goedgekeurde reeks hulpmiddelen om veilig in te grijpen.
De 5 D’s
- Distract – Afleiden: richt je direct tot de persoon die wordt lastiggevallen, op een subtiele manier. Doe alsof je een vriend bent, vraag hoe laat het is, laat “per ongeluk” iets vallen. Praat over iets helemaal anders. Kortom, leid de aandacht af en wees creatief. Je kan ook voorstellen om af te stappen en een stuk mee te wandelen.
- Delegate – Delegeren: als het kan, leg dan aan iemand met autoriteit, zoals bijvoorbeeld een stationsmedewerker, de bestuurder of een veiligheidsagent, uit wat er gebeurt. Die kan verdere stappen ondernemen. Je kan eventueel ook medepassagiers aanspreken. Samen sta je sterker.
- Document – Documenteren: bekijk en observeer, film discreet of neem een foto en geef het materiaal aan het slachtoffer. Zo help je het slachtoffer na de feiten, bijvoorbeeld wanneer hij of zij klacht indient. Blijf dus zeker aanwezig. Alleen dat al helpt.
- Direct – Bevelen: dit is de meest directe vorm van tussenkomen. Spreek de belager kort maar rechtstreeks aan dat hij moet stoppen. Richt je aandacht vervolgens meteen weer op de geïntimideerde persoon. Als de belager reageert, negeer die dan en laat de dingen niet escaleren. Gebruik dit alleen als laatste redmiddel om geweld te voorkomen. De veiligheid van jezelf en de geïntimideerde persoon staat voorop.
- Dialogue – Dialogeren: stel de geïntimideerde persoon na het incident gerust en bevestig dat het gedrag onjuist was. Wees een vriend en luister.
Deze 5 acties geven je mogelijkheden om te reageren afhankelijk van de situatie, zonder jezelf of het slachtoffer in gevaar te brengen. “Afleiden” is zeer efficiënt. Je kan tussenkomen zonder gevaar te lopen. “Bevelen” hou je best als laatste redmiddel.
Afhankelijk van de situatie kan je dus een andere D nodig hebben. Het is belangrijk altijd te garanderen dat je je veilig voelt voordat je tussenbeide komt!
Wat als je zelf lastiggevallen wordt?
Stel dat je zelf lastigevallen wordt. Dan kan je opnieuw terugvallen op 3 van de D’s.
De 3 D’s
Delegate – Delegeren: vraag de persoon naast u of iemand in een autoriteitspositie (bv. een stationsmedewerker, een veiligheidsagent,…) in te grijpen.
Direct – Bevelen: spreek de intimideerder rechtstreeks aan. Maar doe dit alleen als je je daar veilig bij voelt. Jouw veiligheid staat voorop.
Document – Documenteren: als je je veilig voelt, kan je fotograferen of filmen wat er gebeurt – of een omstaander vragen dit te doen.
Slachtoffer? Praat erover en dien klacht in
Ben je toch slachtoffer geworden? Praat erover en dien klacht in bij de politie! Dat geldt trouwens ook als je getuige bent.
Wat de situatie ook is, of het nu mogelijk is om de dader terug te vinden of niet, elke klacht telt. Cijfers maken het probleem zichtbaar voor politie en overheid. Zo kunnen ze actie ondernemen. Als niemand klacht indient, dan lijkt het alsof het probleem niet bestaat. En als de politie de dader kan identificeren, dan kan de politie mogelijk meerdere klachten linken aan dezelfde dader. In elk geval, intimidatie of belaging is strafbaar en klacht indienen is de eerste stap.
Dien je klacht in dan zal de politie een onderzoek openen. Zoals gezegd hebben al onze stations en voertuigen camera’s. De politie kan dan meteen de beelden opvragen. Die beelden hebben keer op keer hun grote nut bewezen om daders op te sporen en te identificeren.
Camerabeelden
Bepaalde mensen bij de MIVB kunnen de beelden in real time bekijken, maar enkel de politie kan dat ook na de feiten. Je kan in afwachting dat je klacht indient onze Customer Care contacteren om te vragen de beelden al te blokkeren, door alle details door te geven: datum, uur, station en/of referenties van het voertuig (lijn, richting, halte, nummer van het voertuig). Onze diensten kunnen de beelden dan beschikbaar houden voor de politie.
Slachtofferhulp
Wat ook de vorm of aard, een agressie blijft een agressie. Dat heeft gevolgen. Praat er dus over. Dat kan met iemand zijn die je kent, maar even goed een dienst slachtofferhulp.
- Dienst slachtofferhulp van de Brusselse politiezones en gemeenten
- Dienst slachtofferhulp in Vlaanderen en Brussel (voor Nederlandstaligen)
Of je nu slachtoffer of getuige bent, je veiligheid en welzijn staat op het spel. Praat over wat er is gebeurd en wat je hebt gezien. Aarzel niet om hulp te vragen en vooral, zorg goed voor jezelf!
Stand Up
Wil je meer weten over de 5D-methode? Volg dan zelf de opleiding Stand Up. Ze duurt maar 10 minuten!
Het doel van de initiatiefnemers is zoveel mogelijk mensen sensibiliseren en opleiden om op een veilige manier in te grijpen wanneer ze slachtoffer of getuige zijn van seksuele intimidatie op openbare plaatsen.
Volgens een internationale studie die ze lieten uitvoeren in 15 landen, was 79% van de ondervraagden opgelucht wanneer iemand tussenkwam wanneer hij of zij werd lastiggevallen op straat. Tegelijk zegt 86% niet weten hoe te reageren en zegt 33% dat ze zouden tussenkomen als ze zouden weten wat te doen.
Veiligheid op het MIVB-net
Jouw veiligheid is voor ons essentieel. Daarom zet de MIVB van haar kant ook heel wat mensen en middelen in.
Bewakingscamera’s
Alle 69 Brusselse metrostations hebben bewakingscamera’s. De veiligheidsdispatching van de MIVB kan de beelden in real time bekijken en staat in rechtstreeks contact met de politie. De MIVB en de politie werken nauw samen en overleggen regelmatig over de situatie op en rond het openbaar vervoer. Ze voorzien als dat nodig is gezamenlijke acties.
Ook in alle Brusselse bussen, trams en metro’s hangen camera’s. Dankzij de beelden kunnen klachten over een incident in een voertuig heel goed opgevolgd worden.
Veiligheidspersoneel
Meer dan 300 veiligheidsagenten patrouilleren elke dag op het MIVB-net, zowel in de stations als bovengronds. Ze voeren geplande opdrachten uit op vooraf bepaalde plaatsen, maar komen ook tussen bij incidenten. Bij incidenten verwittigen onze medewerkers meteen de veiligheidsdienst, zodat die ter plaatse kan komen. Als het nodig is, brengen ze ook de politie op de hoogte.
De spoorwegpolitie heeft onze metro en premetrostations als actieterrein. Zij zijn onmisbaar op ons net en zijn complementair met onze veiligheidsagenten. Ze werken dan ook nauw samen.
De MIVB telt ook ruim 300 stationsmedewerkers, zogenaamde multimodale medewerkers. Ze staan klaar om reizgers te informeren en te helpen. Door hun aanwezigheid werken ze ook ontradend voor mensen met slechte bedoelingen.
SOS-zuilen
Op alle perrons vind je meerdere SOS-zuilen, met een specifieke signalisatie en rood pictogram voor een noodoproep. Via de SOS-knop kom je rechtstreeks in contact met de dispatching, die op haar beurt meteen kan reageren.
Deze extra hulpmiddelen vervangen in geen geval de noodnummers 101 (voor de politie) of 112 (voor de hulpdiensten). Bij direct gevaar moet je dus zeker eerst die nummers bellen!
Ook lezen: